Vida y obra de un médico morisco en el exilio: Muḥammad b. Aḥmad b. Abī l-‛Āṣ (ss. XVI-XVII)

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/alqantara.2019.003

Palabras clave:

Muḥammad b. Aḥmad b. Abī l-‛Āṣ, Perez Bolhaç, Muhemmed Bulhaç, Mehemet Abulac, moriscos, medicina morisca

Resumen


Uno de los autores hispanomusulmanes que hasta la fecha no había podido ser identificado es Muḥammad b. Aḥmad b. Abī l-‛Āṣ al-Andalusī, a quien se atribuyen dos breves tratados sobre medicina. Un estudio de los manuscritos conservados de ambas obras, así como la revisión de algunas fuentes y estudios recientemente publicados, nos permiten identificar a este autor con el morisco granadino Muḥammad b. Abī l-‛Āṣī (o Muhhemed Bulhaç), médico que en la primera mitad del s. XVII abandonó la Península Ibérica para residir durante algunos años en Estambul y posteriormente en El Cairo, donde se pierde su pista en el año 1637. En el presente artículo, expondremos todos los datos biográficos disponibles de este personaje, y haremos un breve análisis de sus dos tratados.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Aboussouan, Camille (dir.), Exposition - Le livre et le Liban jusqu'à 1900, [Paris], UNESCO, 1982.

Alonso, Carlos, Los apócrifos del Sacromonte (Granada): Estudio histórico, Valladolid, Ed. Estudio Agustiniano, 1979.

Ari, Bülent, The First Dutch Ambassador in Istanbul: Cornelis Haga and the Dutch Capitulations of 1612, PhD Dissertation, Bilkent University (Ankara), 2003.

Ayalon, Yaron, Natural Disasters in the Ottoman Empire: Plague, Famine, and Other Misfortunes, Cambridge, Cambridge University Press, 2014. https://doi.org/10.1017/CBO9781139680943

Belguedj, Mohamed Salah, La médecine traditionnelle dans le Constantinois, Strasbourg, Université de Strasbourg, 1966.

Benabdallah, Abdel Aziz, al-Ṭibb wal-aṭibbā' fī l-Magrib, al-Ribāṭ, al-Maṭba'a al-Iqtiṣādiyya, 1960.

Benaissa Amir, Mohammed, Contribution á l'étude de l'histoire de la santé en Algérie, Alger, Office des publications universitaires, 1986.

Bernabé Pons, Luis F., "Estudio Preliminar", en Miguel de Luna, Historia verdadera del rey Don Rodrigo, Luis F. Bernabé Pons (ed. facsimilar y estudio), Granada, Universidad de Granada, 2001, pp. I-LXX.

Boyar, Ebru y Fleet, Kate, A Social History of Ottoman Istanbul, Cambridge, Cambridge University Press, 2010. https://doi.org/10.1017/CBO9780511750427 PMCid:PMC2854643

Brockelmann, Carl, Geschichte der Arabischen Litteratur - Erster-dritter Supplementband [GALS], 3 vols., Leiden, E. J. Brill, 1937-1942, Bulmuş, Birsen, Plague, Quarantines, and Geopolitics in the Ottoman Empire, Edinburgh, Edinburgh University Press, 2012.

Bulut, Mehmet, Ottoman-Dutch Economic Relations in the Early Modern Period, 1571-1699, Hilversum, Verloren, 2001.

Catalogus codicum manoscriptorum Bibliothecae Regiae. Tomus Primus, Parisiis, Typographia Regia, 1739.

Conrad, Lawrence I., "Ṭā'ūn and Wabā': Conceptions of Plague and Pestilence in Early Islam", Journal of the Economic and Social History of the Orient, 25, 3 (1982), pp. 268-307. https://doi.org/10.2307/3632188

Conrad, Lawrence I., "Medicine and Martyrdom: Some Discussions of Suffering and Divine Justice in Early Islamic Society", en John R. Hinnells y Roy Porter (ed.), Religion, Health and Suffering, London, Routledge, 1999, pp. 212-236.

De Groot, Alexander H., The Ottoman Empire and the Dutch Republic: A History of the Earliest Diplomatic Relations, 1610-1630, Leiden, Nederlands Historisch-Archaelogisch Instituut Leiden/Istanbul, 1978.

Dols, Michael W., The Black Death in the Middle East, 2ª ed., Princeton, Princeton University Press, 1979.

Dumont, Jean, Corps universel diplomatique du droit des gens; [...], Tome V. Partie II, Amsterdam, P. Brunel, etc. - La Haye: P. Husson & C. Levier, 1728.

El-Rouayheb, Khaled, Islamic Intellectual History in the Seventeenth Century: Scholarly Currents in the Ottoman Empire and the Maghreb, Cambridge, Cambridge University Press, 2015. https://doi.org/10.1017/CBO9781107337657

Encyclopedia of Islam - New Edition [EI2], 13 vols., Leiden, Brill, 1960-2009. Fierro, Maribel (dir.), Historia de los Autores y Transmisores Andalusíes (HATA), 2014 [en línea], disponible en: http:// kohepocu.cchs.csic.es/register/to/hata_kohepocu [consultado el 08/05/2019].

Gafsi Slama, Abdel-Hakim, "Aproximación al estudio de los textos en árabe de los morisco-andalusíes en Tunisia", Sharq al-Andalus, 12 (1995), pp. 413-428. https://doi.org/10.14198/ShAnd.1995.12.26

García-Arenal, Mercedes, "Alonso del Castillo, Miguel de Luna y otros moriscos: Una propuesta para la autoría de los Plomos", en Mª Julieta Vega García-Ferrer, Antonio López Carmona y Mª Luisa García Valverde (coord.), Nuevas Aportaciones al Conocimiento y Estudio del Sacro Monte - IV Centenario Fundacional (1610-2010), Granada, Fundación Euroárabe, 2011, pp. 145-169.

García-Arenal, Mercedes y Rodríguez Mediano, Fernando, "Médico, traductor, inventor: Miguel de Luna, cristiano arábigo de Granada", Chronica Nova, 32 (2006), pp. 187-231.

García-Arenal, Mercedes y Rodríguez Mediano, Fernando, Un Oriente español: los moriscos y el Sacromonte en tiempos de Contrarreforma, Madrid, Marcial Pons Historia, 2010.

García Ballester, Luis, Los moriscos y la medicina: un capítulo de la medicina y la ciencia marginados en la España del siglo XVI, Barcelona, Labor, 1984.

Girón Irueste, Fernando, "La tradizione dell'Andalus", en Sandro Petruccioli (ed.), Storia della scienza, vol. III: La civiltá islamica, Roma, Instituto della Enciclopedia Italiana, 2002, pp. 825-832.

Goitein, Shelomo Dov, A Mediterranean Society: The Jewish Communities of the Arab World as Portrayed in the Documents of the Cairo Geniza, 6 vols., Berkeley, University of California Press, 1967-1999.

Haddouche, Abdel Hamid, "Mu'awwiqāt al-intiqāl al-dīmūgrāfī fī l-'ālam al-magribī jilāl al-qarn 18 m.: al-Magrib numūdaŷan / Impediments to demographic transition in the Arab world in the 18th century: the case of Morocco", en XXVI International Population Conference of the IUSSP, 2009, pp. 1-22 [en línea], disponible en: https://iussp2009.princeton.edu/papers/90734 [consultado el 08/05/2019].

Al-Ḥaŷarī, Aḥmad b. Qāsim, Kitāb Nāṣir al-dīn 'alà 'l-qawm al-kāfirīn - The Supporter of Religion Against the Infidels, P. S. Van Koningsveld, Q. al-Samarrai y G. Wiegers (ed., trad. y estudio), 2ª ed., Madrid, CSIC, 2015, Fuentes arábico-hispanas, 35.

Al-Ḥaŷarī, Aḥmad b. Qāsim, Riḥlat Afūqay al-Andalusī: mujtaṣar Riḥlat al-šihāb ilà liqā' al-aḥbāb 1611-1613, Muḥammad Zarūq (ed.), Abū Ẓabī, Dār al-Suwaydī lil-našr wal-tawzi' - Bayrūt, Mu'assasat al-'Arabiyya lil-dirāsāt walnašr, 2004.

Hammer[-Purgstall], J. de, Histoire de l'Empire Ottoman, depuis son origine jusqu'a nos jours, 18 vols., J.-J. Hellert (trad.), Paris: Bellizar, [etc.], 1835-1843.

Harvey, L. P., Muslims in Spain, 1500 to 1614, Chicago-London, The University of Chicago Press, 2005. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226319650.001.0001

Ḥaŷŷī, Muḥammad, "Zaydān b. Aḥmad al-Manṣūr", en Muḥammad Ḥaŷŷī (dir.), Ma'lamat al-Magrib, 23 vols., Salā, Maṭābi' Salā, 1989-2005, vol. 14, pp. 4781-82.

Heeringa, Klaas, Bronnen tot des geschiedenis van den Levantischen Handel. Eerste deel, 1590-1660, 's-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1910.

Ibn Abī Uṣaybi'a, 'Uyūn al-anbā' fī Ṭabaqāt al-Aṭibbā', Bayrūt, Dār Maktabat al-Ḥayāt, s. f.

Ibn Sīnā, Al-Qānūn fī l-ṭibb, 3 vols., Muḥammad Amīn al-Ḍannāwī (ed.), Bayrūt, Dār al-Kutub al-'Ilmiyya, 1999.

İnalcik, Halil, An Economic and Social History of the Ottoman Empire. Volume I: 1300-1600, Cambridge, Cambridge University Press, 2004.

Kaḥḥāla, 'Umar Riḍā, Mu'ŷam al-mu'allifīn: tarāŷim muṣannifī l-kutub al-'arabiyya, 4 vols., Bayrūt: Mu'assasat al-Risāla, 1993.

Kaplan, Benjamin J., Muslims in the Dutch Golden Age: Representations and realities of religious toleration, Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, 2007.

Khashim, Ali Fahmi, Zarruq, the Sufi: A Guide in the Way and a Leader to the Truth - A Biographical and Critical Study of a Mystic from North Africa, Tripoli, General Co. for Publication, 1976.

Khiari, Farid, "Au Maghreb, pestes et famines contre les hommes: un combat inégal", Revue d'histoire moderne et contemporaine, 39, 4 (1992), pp. 625-644. https://doi.org/10.3406/rhmc.1992.1652

Krstić, Tijana, "Moriscos in Ottoman Galata, 1609-1620s", en Mercedes García-Arenal y Gerard Wiegers (ed.), The Expulsion of the Moriscos from Spain: A Mediterranean Diaspora, Leiden-Boston, Brill, 2014, pp. 269-285. https://doi.org/10.1163/9789004279353_013

Kugle, Scott Alan, Rebel Between Spirit and Law: Aḥmad Zarruq, Sainthood, and Authority in Islam, Bloomington, Indiana University Press, 2006.

La Véronne, C. de, "Sa'dids", en EI2, vol. 8, pp. 723a-726a.

Lirola Delgado, Jorge y Puerta Vílchez, José Miguel (dir. y ed.), Biblioteca de al-Andalus [BA]. 1, De al-'Abbādīya a Ibn Abyaḍ, Almería, Fundación Ibn Tufayl de Estudios Árabes, 2012.

Münir Aktepe, M., "Es'ad Efendi, Meḥmed", en EI2, vol. 2, p. 713.

Norri, Nezha, Edición y estudio sociolingü.stico del Manuscrito D.565 de la Biblioteca Universitaria de Bolonia, Cádiz, Editorial UCA - Córdoba, UCO Press, 2017.

Oman, G., "Al-Idrīsī", en EI2, vol. 3, pp. 1032b-1035a.

Özdemir, Mehmet, "Mütercim ve Müellif Bir Şeyhülislam: Hocazade Es'ad Efendi ve Eserleri", Turkish Studies, 6, 2 (Spring 2011), pp. 713-724. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.2040

Pellat, Ch., "Mawlāy Maḥammad al-Shaykh", en EI2, vol. 6, pp. 893a-895a.

Peters, Francis E., Aristoteles Arabus: The Oriental Translations and Commentaries on the Aristotelian Corpus, Leiden, E. J. Brill, 1968.

Repp, R. C., "Shaykh al-Islām: 2. In the Ottoman Empire", en EI2, vol. 9, pp. 400a-402a.

Roman, Stephan, The Development of Islamic Library Collections in Western Europe and North America, London-New York, Mansell, 1990.

Sarnelli Cerqua, Clelia, "Al-Ḥağarī in Andalusia", Studi Magrebini, 3 (1970), pp. 161-203.

Savage-Smith, Emilie, A New Catalogue of Arabic Manuscripts in the Bodleian Library, University of Oxford. Volume I: Medicine, Oxford, Oxford University Press, 2011.

Sezgin, Fuat, Geschichte des Arabischen Schrifttums [GAS]. Band III: Medizin - Pharmazie - Zoologie - Tierheilkunde, Leiden, E. J. Brill, 1970.

Shefer-Mossensohn, Miri, Ottoman Medicine: healing and medical institutions 1500- 1700, Albany, SUNY Press, 2009.

Slane, William M. de, Catalogue des Manuscrits Arabes de la Bibliothèque Nationale, Paris, Imprimerie Nationale, 1883-1895.

Slomp, Jan, "The Gospel of Barnabas", en David Thomas y John Chestworth (ed.), Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History. Volume 9. Western and Southern Europe (1600-1700), Leiden-Boston, Brill, 2017, pp. 671-688.

Turki, Abdelmajid, "Documents sur le dernier exode des andalous vers la Tunisie", en Míkel de Epalza y Ramon Petit (ed.), Recueil d'études sur les moriscos andalous en Tunisie, Madrid, Instituto Hispano-Árabe de Cultura, 1973, pp. 114-127.

Uri, Joanne, Bibliothecae Bodleianae codicum manoscriptorum orientalum, Catalogus. Pars Prima, Oxonii, Typographeo Clarendoniano, 1787.

Vajda, Georges, Index général des manuscrits arabes musulmans de la Bibliothèque Nationale de Paris, Paris, CNRS, 1953. https://doi.org/10.1163/157005854X00348

Van Koningsveld, P. S., al-Samarrai, Q. y Wiegers, G., "General Introduction", en al-Ḥaŷarī, Kitāb Nāṣir al-dīn 'alà l-qawm al-kāfirīn, pp. 13-74.

Varlik, Nükhet, Plague and Empire in the Early Modern Mediterranean World: The Ottoman Experience, 1347-1600, Cambridge, Cambridge University Press, 2015. https://doi.org/10.1017/CBO9781139004046

Vespertino Rodríguez, Antonio, "La literatura aljamiado-morisca del exilio", en M. de Epalza (ed.), L'expulsió dels moriscos. Conseqü.ncies en el món islàmic i el món cristià, Barcelona, Generalitat de Catalunya, 1994, pp. 183-93.

Vincent, Bernard, "Et quelques voix de plus: de Francisco Núñez Muley à Fatima Ratal", Sharq al-Andalus, 12 (1995), pp. 131-145. https://doi.org/10.14198/ShAnd.1995.12.06

Vincent, Bernard, "Algunas voces más: de Francisco Núñez Muley a Fátima Ratal", en Bernard Vincent, El río morisco, Valencia, Universitat de València, 2006, Biblioteca de estudios moriscos, 2, pp. 89-104.

Wiegers, Gerard A., "Nueva luz sobre Alonso de Luna, alias Muḥammad b. Abī l-'Āṣī, y su proceso inquisitorial (1618)", en Manuel Barrios Aguilera y Mercedes García-Arenal (eds.), Los plomos del sacromonte: invención y tesoro, València: Universitat de València, 2006, Biblioteca de estudios moriscos, 1, pp. 403-417.

Wiegers, Gerard A., "The Persistence of Mudejar Islam?: Alonso de Luna (Muḥammad Abū 'l-'Āṣī), the Lead Books, and the Gospel of Barnabas", Medieval Encounters, 12, 3 (2006), pp. 498-518. https://doi.org/10.1163/157006706779166048

Wiegers, Gerard A., "El contenido de los textos árabes de los Plomos: El libro de los misterios enormes (Kitāb al-asrār al-'aẓīma) como polémica islámica anticristiana y antijudía", en Mª Julieta Vega García-Ferrer, Antonio López Carmona y Mª Luisa García Valverde (coord.), Nuevas aportaciones al conocimiento y estudio del Sacro Monte: IV Centenario Fundacional (1610-1210), Granada, Fundación Euroárabe, 2011, pp. 199-214,

Yakut, Esra, Şeyhülislamlık: Yenileşme Döneminde Devlet ve Din, Istanbul, Kitap Yayınevi, 2005, Tarih ve Coğrafya Dizisi, 34.

Descargas

Publicado

2019-06-30

Cómo citar

Coullaut Cordero, J. (2019). Vida y obra de un médico morisco en el exilio: Muḥammad b. Aḥmad b. Abī l-‛Āṣ (ss. XVI-XVII). Al-Qanṭara, 40(1), 73–102. https://doi.org/10.3989/alqantara.2019.003

Número

Sección

Artículos